Twoje dziecko obchodzi pierwsze urodziny! Wspaniała okazja do celebrowania dla całej rodziny. To także czas, aby pomyśleć o diecie małego człowieka, aby rósł i rozwijał się zdrowo. Czy wiecie, że dieta dla dzieci powyżej 1 roku życia w niewielkim stopniu różni się od diety osoby dorosłej prowadzącej zdrowy tryb życia? Ciekawe, prawda? Oczywiście, dieta malucha nie może być identyczna jak dieta dorosłych. Choć roczne dziecko może jeść już większość produktów, które jada cała rodzina, to jego dieta powinna być lekkostrawna. Nie może zawierać niektórych przypraw, których na co dzień używają dorośli, powinna zawierać tylko świeże produkty, w których nie występują konserwanty oraz sztuczne barwniki i słodziki. Należy unikać podawania dziecku potraw smażonych, mocno doprawionych (pieprz, chili, papryka), mogą bowiem wywołać bóle brzuszka spowodowane przez wzdęcia. Menu rocznego dziecka musi być również odpowiednio zbilansowane. Składniki odżywcze w diecie dziecka Na co zatem zwracać uwagę? Dieta rocznego dziecka musi zawierać wszystkie niezbędne składniki: białka, tłuszcze i węglowodany. Te trzy główne grupy składników odżywczych powinny mieć odpowiednie proporcje. Dobrze skomponowane menu pomoże dziecku w przyszłości uniknąć problemów z otyłością, nadwagą, czy nawet chorób serca. Białko w diecie dziecka powinno pokrywać 15-20% dziennego zapotrzebowania energetycznego. 1 gram białka dostarcza 4kcal energii. W diecie malucha powinno się znaleźć pełnowartościowe białko, którego źródło stanowi chude mięso (indyk, kurczak, cielęcina) i ryby (dorsz, morszczuk, pstrąg), wędliny, mleko i przetwory mleczne (jogurty, kefiry), jajka. Białko zapewnia prawidłowy wzrost dziecka, gdyż buduje wszystkie komórki oraz kształtuje odporność organizmu. Tłuszcze są niezbędne do rozwoju dziecka, gdyż budują błony komórkowe, osłonki mielinowe komórek nerwowych oraz tkankę tłuszczową, która przeciwdziała nadmiernemu przegrzaniu oraz wychłodzeniu organizmu. Tłuszcze stanowią bardzo ważne źródło energii dla rozwijającego się organizmu, pełnią funkcje zapasowe, izolacyjne oraz pomagają we wchłanianiu witamin: A, D, E i K. Dieta uboga w tłuszcze uniemożliwia młodemu organizmowi prawidłowy wzrost i rozwój. Powinny one pokrywać maksymalnie 30% dziennego zapotrzebowania kalorycznego, 1 gram dostarcza 9 kcal. Tłuszcze w diecie dziecka powinny być pochodzenia roślinnego (orzechy, oleje, oliwa z oliwek) oraz zwierzęcego (ryby, masło). Dziecko powinno co najmniej 2 razy w tygodniu spożywać ryby, gdyż dostarczają kwasy omega-3, niezbędne dla odporności dziecka i rozwoju mózgu. Węglowodany to z kolei podstawowe źródło energii dla organizmu. Powinny to być cukry złożone dostarczane z warzyw, owoców i pieczywa pełnoziarnistego, natomiast nie zaleca się podawania węglowodanów prostych, zawartych w słodyczach. 1 gram węglowodanów dostarcza 4kcal energii. Optymalnie powinny one stanowić 50–55% dziennej porcji kalorii. Odpowiednie źródło węglowodanów dla rocznego dziecka stanowią zboża (kasza gryczana, jęczmienna), ryż brązowy, ziemniaki oraz warzywa i owoce, które dostarczają również witaminy i sole mineralne. Kasze stanowią również źródło błonnika, który warunkuje prawidłową pracę jelit oraz zapobiega zaparciom. Warto przyzwyczajać dzieci, od pierwszych lat życia, do spożywania ciemnego pieczywa – pełnoziarnistego, posmarowanego masłem,. W tym okresie kształtują się bowiem u dziecka nawyki żywieniowe. Częstotliwość posiłków Maluszek powinien spożywać 5 posiłków dziennie o małych objętościach, w odstępach 3-4-godzinnych. Podawanie posiłków regularnie i o stałych porach (godzinach) sprawi, że dziecko będzie je chętnie jadło i nie będzie miało ochoty na podjadanie pomiędzy nimi. Właśnie teraz ustala się tempo metabolizmu dziecka. Jeśli maluch będzie jadał bardzo nieregularnie, organizm przestawi się na „tryb oszczędnościowy” i zacznie gromadzić tkankę tłuszczową (a metabolizm zwolni). Wolny metabolizm to większa skłonność do tycia. Poza tym trzeba też pamiętać, że żołądek dziecka jest o wiele mniejszy niż dorosłego i lepiej funkcjonuje, gdy dostaje małe porcje jedzenia, ale za to częściej (a nie odwrotnie). Jakie porcje dla rocznego dziecka? Zalecenia dietetyków mówią, że dzieci w wieku 1–3 lata powinny spożywać dziennie ok 1300 kalorii. Wielkość porcji dla rocznego dziecka jest także bardzo ważna. Jeśli nakładasz dziecku zbyt dużo jedzenia, maluch może stać się w niejadkiem. Góra jedzenia na talerzu demotywuje – dziecko wie, że i tak wszystkiego nie zje i mama będzie niezadowolona. Lepiej podać mniej (i ewentualnie dołożyć albo powiększyć następny posiłek), niż zabrać ze stołu talerz pełen jedzenia. Dietetycy zalecają dzieciom w ciągu dnia 200 g owoców i 400–500 g warzyw. Podziel tę ilość na porcje zgodnie z tym, co lubi dziecko. Podaj mu np. pół jabłka, morelę, pół szklanki soku – to dzienna porcja owoców. Warzywa gotuj na parze, podawaj w zupach albo surowe w cząstkach. Śniadanie powinno pokrywać 25% dziennego zapotrzebowania rocznego dziecka na kalorie. To najlepszy czas na pełne energii węglowodany, np. w postaci kaszki albo kleiku. Drugie śniadanie powinno pokrywać 10% kalorycznej puli. Najlepiej podać owoce, np. kilka śliwek albo pół jabłka. Obiad to największy z posiłków – powinien zawierać 30% dziennej porcji kalorii. Może to być zupa jarzynowa (około pół szklanki) i drugie danie, np. drobiowy kotlecik z kaszą i surówką. Podwieczorek to ulubiony posiłek większości maluchów, choć pokrywa tylko 15% kalorycznej tabeli dziennej. Dobrym posiłkiem będzie owoc, domowe ciasto lub mała surówka. Kolacja najlepsza będzie lekkostrawna i niezbyt obfita. Powinna pokrywać 20% kalorycznej normy. Możesz podać dziecku kaszkę, gotowane warzywa, makaron z lekkim sosem. Czego unikać w diecie rocznego dziecka? Sól - potrawy dla rocznego dziecka nie powinny być solone. Nawet jeśli sama nie posolisz jedzenia, i tak w waszej diecie będzie sporo soli, bo jest ona w produktach, które kupujesz w sklepie, np. w chlebie, wędlinach, serach. Czemu nadmiar soli jest niewskazany dla dziecka? Bo pogarsza przyswajanie wapnia i ma związek z powstawaniem nadciśnienia oraz chorób serca. Za nadający słony smak uważany jest seler. Cukier - drugim dodatkiem smakowym, na którym warto oszczędzać, jest cukier. Nadmiar cukru w diecie przyczynia się do nadwagi i otyłości. Najlepiej wykorzystuj naturalny smak owoców i warzyw. By danie osłodzić – dodaj np. marchewkę. Smażone potrawy – do 12 miesiąca życia są niewskazane. Powyżej 1 roku można już serwować dziecku smażone potrawy, jeśli przygotujesz je na niewielkiej ilości świeżego oleju rzepakowego lub na oliwie z oliwek, okazjonalnie dania na słodko na oleju kokosowym. Napoje gazowane w diecie dziecka są absolutnie zakazane, nawet pod postacią smakowej wody mineralnej. Wszystkie napoje gazowane są sztucznie barwione i na potęgę dosładzane. A w dodatku - z powodu nieustannej promocji i reklamy - uzależniają. Produkty konserwowane, wędzone, sery pleśniowe - od czasu do czasu można maluchom podać groszek czy kukurydzę z puszki. Odradzamy natomiast serwowanie gotowych dań, przeważnie bardzo tłustych, przygotowanych najczęściej z mięsa i podrobów kiepskiej jakości. Konserwy rybne także nie są dla dzieci wskazane. Sery pleśniowe, możemy podać dziecku dopiero po ukończeniu 3 Wcześniejsze ich wprowadzanie może spowodować zakażenie bakteryjne, gdyż sery te zawierają bakterie z rodzaju Listeria, na które dzieci do 3 są bardziej podatne (mają nie w pełni wykształcony przewód pokarmowy. Produktów wędzonych nie powinno się podawać małym dzieciom. Te kupowane w supermarketach zazwyczaj nie są wędzone tradycyjnie, tylko sztucznie upodobnione do wędzonych poprzez dodatek preparatów dymu wędzarniczego otrzymanego przemysłowo i innych chemicznych dodatków. Zawierają bardzo dużo soli i konserwantów. Mogą powodować alergie. Ogólnie rzecz biorąc więcej w nich niezdrowych dodatków niż wartościowych składników. Urozmaicaj dietę rocznego dziecka, ale wybieraj zdrowe produkty. To najlepszy moment do tego, by przyzwyczaić je do chrupania słupków świeżej marchewki lub popijania wody. Słodycze i chipsy - nie należy podawać dziecku słodyczy oraz niezdrowych przekąsek w postaci chipsów. Nie dostarczają składników odżywczych tylko puste kalorie i zwykle zawierają barwniki, konserwanty, tłuszcze trans i inne szkodliwe dla zdrowia dodatki. Lepiej zastąpić je surową marchewką lub orzechami. Rytuał spożywania posiłków Posiłki dla dzieci powinny być estetycznie podawane oraz kolorowe, by zachęcić maluszka do ich spożywania. Powinny być jednocześnie łatwostrawne i pełnowartościowe. Namaluj uśmiech z dżemu i oczka z owoców na naleśniczku, ułóż misia z warzyw albo bałwanka z jajka na talerzyku, wytnij serduszko z kromki chleba. Bądź kreatywnym kucharzem dla swojej pociechy. Dziecko, które opanowało już zdolność chwytu i trzymania przedmiotów szybko sięga po łyżeczkę. Dlatego należy umożliwić mu doskonalenie tej umiejętności podczas samodzielnego spożywania posiłków. Ucz samodzielnego jedzenia – nie karm już rocznego dziecka. Dzieci chętnie same próbują posługiwać się sztućcami podczas jedzenia. Pozwalaj mu na to, nawet jeśli po posiłku zostaje pobojowisko. W końcu dziecko nauczy się celnie trafiać łyżeczką do ust i ostrożniej będzie obchodziło się z talerzykiem. Napoje podawaj w plastikowym kubeczku (butelka ze smokiem powinna już odejść do lamusa). Ponadto karmienie dziecka powinno odbywać się w przyjaznej atmosferze, aby nie wiązało się z krzykiem i nerwową atmosferą, ponieważ dziecko będzie kojarzyło jedzenie z przykrą czynnością. Podawaj posiłki tylko przy stole. Chcesz, by dziecko zjadło choć ociupinkę kaszki i biegasz za nim po pokoju? W końcu sadzasz go przed telewizorem i wtedy, zajęty bajką, daje się wreszcie nakarmić. W ten sposób dziecko uczy się co chwilę jeść. Posiłku nie kojarzy ze stołem i konkretną porą, a bardziej z oglądaniem telewizji i ciągłym podjadaniem. Trudno się potem dziwić, że dziecko nie może się obejść bez słodkiego deseru po obiedzie czy chrupek podczas oglądania bajki. Ideałem byłoby przyzwyczaić dziecko do wspólnych rodzinnych posiłków przy stole. To będzie też dobra okazja do tego, by pomału uczyć go dobrych manier i dawać dobry przykład (mama i tata też chętnie jedzą warzywa i mięsko). Nie zmuszaj dziecka do jedzenia – proponując dziecku posiłki, działaj stopniowo i na początku trzymaj się tych potraw, które dziecko najchętniej je. Jeśli uwielbia naleśniczki, rób je, a nowości wprowadzaj pojedynczo. Jeśli gęsty krupnik z całymi cząstkami warzyw nie zdobędzie sympatii dziecka, zrób go ponownie, ale dopiero po kilku tygodniach. Nie martw się, gdy dziecko zacznie wybrzydzać przy jedzeniu i czasem nie tknie nic np. przy obiedzie. W końcu zgłodnieje i samo da ci znać. Oczywiście pod warunkiem, że zamiast tego obiadu nie dasz mu góry słodkości – byle zjadło cokolwiek. Jeśli będzie wiedziało, że niezjedzenie posiłku skutkuje słodką nagrodą, będzie tak robiło częściej. Pamiętaj, że grymaszenie przy jedzeniu może być spowodowane bolesnym ząbkowaniem, a w tym przypadku pomocny okaże się Gengigel® Ząbkowanie. Jeśli będziesz konsekwentnie przestrzegać opisanych zasad podczas przygotowywania posiłków dla roczniaka, to Twoje dziecko będzie zdrowe i pełne energii. Warto, bo przecież na zdrowiu i prawidłowym rozwoju dziecka zależy najbardziej każdemu rodzicowi! Monika KluczykJest absolwentką Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Ukończyła także II-stopniowy kurs dietetyki. Interesuje się ochroną zdrowia, promuje aktywny tryb życia. Od wielu lat zajmuje się promocją produktów wspierających zdrowie w wiodących firmach farmaceutycznych.